سیاه چادر عشایر بختیاری

سیاه چادر عشایر بختیاری : به خاطر نوع زندگی خاصاشان که دائم در کوچ ییلاق و قشلاق می باشند اقوامی خود کفا هستند از این رو تمامی احتیاجاتشان را خود تهیه و تامین می کنند و کمتر به خارج ایل محتاجند یکی از مهمترین نیاز های عشایر نیاز به سر پناه است که در هنگام توقف بار و اثاثیه خود را در زیر این چادرها چیده و فراغتی برای استراحت پیدا می کنند .

این چادر ها بهترین سرپناه برای کوچ نشینان است بیشتر کوچ نشینان بختیاری زیر چادرهایی که در یک قرار گاه مجتمع هستند زندگی می کنند علی القاعده همه ساله هر خانواده ای چه در ییلاق و چه در قشلاق به یک جای معیین باز می گردند و برای برپا کردن چادر مسکونی خود همان جایی را انتخاب می کند که طی سالها ،از جمله سال گذشته با سنگ آن را مشخص کرده است به این مکانها “جاوارگه”می گویند.

سیاه چادر عشایر بختیاری (بهون)از یک پوشش بافته شده از موی بز سیاه تشکیل می شود که به صورت پوشش روی دوردیف ستون سوار است . این پوشش از لت هاتشکیل می شود و آنها نوارهای بافته شده روی دستگاه به عرض ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر و به طول ۶متر و بعضی مواقع ۱۵ متر هستند که لبه های طولی آنها به هم دوخته نشده انداین محل های دوخته شده تشکیل خطوط بسیار مشخصی را می دهند که امکان نفوذ اشعه ملایمی از نور خورشید و به هنگام بارندگی چند قطره باران را به داخل

چادر می دهد اما بقیه پوشش چادر که از رطوبت منبسط می شود مانعی موثر در مقابل آب است.پوشش چادر توسط چند دیرک چوبی به طول حدود ۵/۲متر (استین)که در مرکز چادر و در یک خط مستقیم به موازات چل گذاشته شده اند(دیواره ای مستقیم و کوتاه ساخته شده از سنگ بدون ملاط و یا کرسی پا می ایستد . برای این که این ستونها چادر را سوراخ نکنند در نوک آنها موانعی (تل یا منتل)گذاشته شده است …

فرم بر پا کردن چادر که خود از خصوصیات فنی بختیاری هاست این چادرها داری دو سطح شیب دار هستند که یک سطح آن با شیب تند در جهت زمین است که از روی (چل)می گذرد و به زمین می رسد و پشت چادر را مسدود می کند سطح دیگر که در جلو چادر است کمی بالا آمده و تشکیل یک سایه بان را می دهد که لبه های آن توسط دیرک های کوچکی به نام( پیشه) نگهداری می شوند

که از هر طرف منتهی به یک دیرک در دو زاویه ان می شود (گلدس) بلندی این دیرکها حدود ۵/۱ است که به صورت یک خط مستقیم به موازات خط میانی چادر گذاشته شده اند در دو سوی چادر دو ستون دیگر وجود دارد که پوشش این دو طرف را بالا نگه می دارد (تیرک)ستونها در زمین فرو برده نمی شوند و بر پا ایستادن آنها به صورت عمودی فقط نتیجه کشش پوشش چادر و طنابهایی است که آن را به زمین متصل کرده اند .

سیاه چادر عشایر بختیاری

مواد و مصالح و تکنیک بافت سیاه چادر عشایر بختیاری

مهمترین چیز در بافت سیاه چادر موی بز می باشد (موی بز سیاه)چ.ن بافته های موئین در مقابل نفوذ آب بسیار مقاومت نشان می دهند علاوه بر آن رنگ سیاه “بهون” باعث جذب نور خورشید شده به طوری که در یک روز آفتابی ،سیاه چادر بهترین سایبان برای استراحت به حساب می آید.

موی بز

زنان در طول سال از یک بز حدود ۰/۵ تا یک کیلوگرم مو(می)می چینند. این مو ها برای بافت سیاه چادر به کار می روند وگاهی نیز با مخلوط موی بز و پشم در بافته های دیگر از قبیل شله و خورجین و غیره استفاده می کنند . این موها توسط زنان ریسیده شده و به عنوان تار وپود در سیاه چادر به کار می رود تار ها بیشتر دولا تاب بوده و پود را در بعضی نقاط هم یک لا و هم دو لا استفاده می کنند.

ابزار مورد استفاده در بافت سیاه چادر (لت بهون)عبارتند از :شاخ وسیله ای که برای بالا و پایین بردن چوب هاف(پشت پیز)می باشد .شانه (کلکیت)وسیله ای است برای کوبیدن پود در هر عمل پود گذاری برای بافت (لت بهون)اغلب دو زن با هم کار می کنند و برای سهولت کار از دوشانه استفاده می کنند. از این وسیله برای کناره کشی استفاده می شود . این کار باعث می شود که عرض لت از ابتدا تا انتها یکنواخت باشد

(سه پایه ملار)

همان طور که قبلا در سطور گذشته توضیح دادیم از سه پایه علاوه بر موارد ذکر شده به عنوان کوجی کش نیز استفاده می گردد.

طوری که دردو طرف کوجی به قسمت پایین هر کدام از دو پایه با طناب یا وریس بسته می شود و پایه سوم آن در امتدادطول چله قرار می گیرد هر زمان که طول بافت زیاد شد دو زن در دو طرف کوجی قرار گرفته و دو پایه ملار را هم زمان به جلو می برند این کار به راحتی انجام می شود و کوجی یکنواخت بالا می رود

چله کشی

چله کشی لت بهون عینا شبیه بافته های دیگر می باشد این چله ها بر روی دار های زمینی سنتی دوانیده شده و طول چله از ۶-۱۵متر و عرض چله متفاوت بوده و گاها از ۴۰ تا ۶۰ متر چله کشی می شود

تکنیک بافت سیاه چادر عشایر بختیاری

برا بافت لت بهون شیوه ساده باف (گلیم باف )مورد استفاده قرار می گیرد و این روش از ابتدا تا انتها یکسان می باشد . بافنده در هر رج با بالا بردن هاف (پشت پیز)یک پود از لابه لای چله عبور داده و اقدام به شانه زنی می کند(کلکیت)

و برای عبور پود بعدی هاف را پایین آورده و عمل پود گذاری را تکرار می نماید این کاربه همین منوال تا پایان بافت ادامه پیدا می کند . زنان برای محکم شدن لت ها اول و آخر آن را شیرازه بندی (گونات)می کنند این کار مشابه بافت گیسو می باشد

بعد از اینکه لت بافته شده تعدای از این لت ها را در امتداد طولی کنار هم گذاشته و با سوزن جوال دو زونخ تابیده شده از موی بز به یکدیگر می دوزند . چون وزن سیاه چادر زیاد می باشد (به تناسب اندازه چادر از ۲۰ تا ۶۰ کیلوگرم) زنان لبه های لت را توگذاشته و به شیوه دوخت زیگزاگ عمل دوزندگی را انجام می دهند (این شیوه دوخت باعث می شود که به مرور زمان لت ها از هم باز نشده و بر دوام عمر سیاه چادر افزوده گردد.