این دستباف بنا بر مورد استفاده ان ساده و نقش دار می باشد. برای حمل بارهای قیمتی و گرانبها از خورجین نقش دار و برای اثاثیه معمولی (لباس- ملزومات خانه)از خورجین های ساده باف استفاده می شود .خورجین ها یعنی کیسه هایی که برای حمل مواد و وسایل شخصی به کار می روند یکی از جالب ترین محصولات بافندگی بختیاری ها هستند .
زیرا نمونه هایی از هر یک از فنونی را که توضیح داده شد در خود دارند . این خورجین ها داری خصوصیاتی هستند که نمونه های دیگر آن از آن برخوردار نمی باشند . این ویژگی ها عبارتند از ترکیب چندین نوع بافت متمایز از قبیل (قالی باف ) ساده باف و رندی (سومک)این سه تکنیک همه به روی یک چله و بر روی دار زمینی و با چله ای به عرض ۱۰/۱تا ۴۰/۲بافته می شوند
مشخصات دار (چله)هیچ تفاوتی با دیگر دستباف ها ندارند و ابزار مورد استفاده همان هایی هستند که در بافت قالی و رندی به کار می روند . الگوی مورد استفاده در این طرح خورجین ها اغلب شبیه به هم می باشند. خورجین ها به خاطر ترکیب سه بافت مختلف در بین کشورهای غربی از اهمیت خاصی برخوردار هستند به طوریکه موزه داران این خورجین ها را با قیمت بالا خریداری می نمایند
نوع دیگری که به تقلبی معروف هستند درای ارزش هنری نبوده ولی گاها به جای اصل به فروش می رسند و طرز تهیه این قبیل خورجین ها با مونتاژ کردن چند تکه تهیه می شود به طوریکه بعضی از رفوه گران قسمتهایی از فرش کهنه را بادقت با تار وو ژود خورجین های معمولی پیوند زده و در قالب خورجین اصل به فروش می رسانند .
تنها راه شناخت اصلی ها از تقلبی ها دقت در نقوش آنهاست به طوریکه اغلب نونه های رفوه شده از تکه فرش های خشتی و غیره می باشد که توسط نقشه بافته شده اند و از محسنات خورجین های اصیل اول ذهنی باف بودن آن است و دوم نقوش خاص خورجین بررسی تکنیک بافت و نقوش در بافت خورجین زنان عشایر با استفاده از
رنگهای گیاهی و پشم دستریس اقدام به بافت چنین محصولی می کنند از خصوصیات این خور جین ها استفده از پشم هم برای چله و هم برای پود می باشد که به پشم در پشم معروف است گاها نیز از موی بز در ترکیب با پشم و یا به تنهایی برای بافت قسمتهای سیاه استفاده می شود .
در خورجین از سه نوع تکنیک بافت استفاده می شود رنگهای مسلط متن عبارتند از قرمز و آبی و رنگ حاشیه و لبه ها سیاه هستند (رنگ طبیعی نخی که از موی بز سیاه بدست امده است) تکنیک بافت چنانکه گفته شد به فراخور قسمت های مختلف الگوی آن از سه نوع رندی –ساده باف و قالی باف استفاده می شود .
معمولا بیشتر تزئینات منجمله نقوش بافت قالی و رندی در جلوی خورجین دیده می شود و در حالیکه قسمت پشت خورجین دیده می شود و در حالیکه قسمت پشت خورجین به خاطر اینکه با بدن حیوان تماس دارد از طرحای ساده بافت(ساده بف)استفاده می گردد ضمنا عناصر مختلفی نیز آن را تزئین داده اند مثل منگول (نوفتوربند یا ورونه)تسمه های مزین شده به مهره و دگمه و گوش ماهی و غیره که این تسمه ها در قسمت جلو خورجین هستند و عقب آنها دارای یک زیر دمی (دینکا)می باشد.
در ضمن هر جیب آن دارای سیستم مستقلی برای بسته شدن است (کلیت)وآن از قلابهایی تشکیل شده است که هر کدامشان از سئراخهایی که در لبه رویه درونی آن به وجود آمده ،می گذردو پس از قلاب شدن به وسیله یک قفل (قلف)بسته می شوند طرح ۲۲ حال برای آگاهی بیشتر به بررسی نقوش و نوع بافت هر قسمت
می پردازیم براساس الگوی طرح شماره ۲۱ طرح هر قسمت راجداگانه آورده و بر رسی می کنیم.
ابتدا قسمت الف: تکنیک این قسمت به شیوه ساده باف می باشد که بافنده با عبور پود های ممتد در دو رنگ سیاه و قرمز و با کمک بالا و پایین آوردن هاف (پشت پیز) این قسمت را می بافد نکته حائز اهمیت در این قسمت طرح (الف)می باشد که بر اساس تعبیر های بافندگان از معنای خاصی برخوردار است .
استفاده از بافته پرداز در خورجین به هر دلیل می باشد اول به خاطر خاصیت نقش اندازی زیاد ان که از بافت گره ای حاصل می شود و دوم دوام استحکام قالی می باشد به طوریکه در الگوی شماره ۲۱ ملاحظه می کنید بافت طولی خورجین از چند نقطه تا خورده و به هم متصل می گردد
از جمله خط عرضی ۱به ۲و۳به ۴ که با تا خوردن این قسمت ها ،جیب های خورجین به وجود می آید و چون این قسمت به عنوان مخزن بار (جیب)به حساب می آید و علاوه بر آن با زمین هم تماس دارد بدین جهت می بایست بافت آن داری استحکام بیشتری باشد
و چون قلب مهمترین عضو حیوان است این نقش در جلو به کار می رود در دو طرف نمای بیرونی و خارجی خورجین دوطرح به صورت قرینه دیده می شود که تکنیک رندی بافی در ان به کار رفته و دور تا دور این طرح با قالی بافی محصور شده است.
بررسی نقوش خورجین
نگاره های به کار رفته در خورجین های عشایر بختیاری مناطق مختلف تا حدودی با هم شباهت دارند . از جمله خورجین های معروف و شناخته شده استان می توان به نوع باوری آن که در منطقه بازفت بافته می شود اشاره کرد . خورجین های مذکور اکثرا در رنگهای قرمز و همراه با خطوط مشکی تولید میشوند . که نقوش ذهنی باف و نمادین در دو سوی آن دیده می شود در اینجا به بررسی این نقوش می پردازیم . در اینجا نقوش را براساس تکنیک بافت تقسیم بندی می کنیم
۱-نقوش پرزدار
۲- نقوش بدون پرز
۱-نقوش پرز دار عبارتند از موتیف هائی که به شیوه قالی باف بافته شده اند (بافت گره ای )این نقوش در دور تا دور تا دور خورجین به صورت حاشیه پرچمی (پله بر)و در قسمتهای دیگر به شکل کتیبه ای دیده میشوند
۲-نقوش بدون پرز انهایی هستند که تکنیک بافتشان به شیوه رندی است د-ج به کار رفته است .موتیف به کار رفته در طرح ج به لفظ محلی به مورد شاهی جان معروف است.که طرح دور ان را مورگون گویند . همچنین یک رشته نقش به شکل یک جانور دریایی (خرچنگ)در اصطلاح محلی به نشق گامسیسی یا طرح گاوگل یا گاپیت شهرت دارد که در بیشتر خورجین ها به چشم می خورد .
ضمنا طرحی به نام مورگون منسوب به ایل موری یا ال باوری به صورت حاشیه اطاف (گاپیت ها )را احاطه کرده که بیشتر به شکل زیگزاگ دیده می شود . همینطور نگاره ای به نام چهار خانه (چهار تیه )در لبه های خورجین در محل کلیت ها به رفته که رندی باف می باشد . غیر از موتیف های فوق نقوش ساده بدون پرزی هم در پشت خورجین نقش بسته که تکنیک ساده باف دارند این نقوش به صورت راه راه در پشت و در قسمت (نور امید)به چشم می خورند
پایان
دیدگاهتان را بنویسید