سردار بی بی مریم

---

۱. تولد و نسب بی‌بی مریم

• بی‌بی مریم دختر حسینقلی خان ایلخانی کل بختیاری و خواهر علیقلی خان سردار اسعد (فاتح تهران) در حدود سال ۱۲۹۰ هـ.ق متولد شد.

• مادرش بی‌بی فاطمه، دختر علی رضا خان از طایفه کیان ارثی چهارلنگ بود.

• از طرف مادر، نسبش به محمدتقی خان کیان ارثی چهارلنگ می‌رسید که در مبارزه با قاجارها شهرت داشت.

• حسینقلی خان ایلخانی از بی‌بی فاطمه تنها صاحب یک دختر، یعنی بی‌بی مریم، شد.

---

۲. زندگی در خانواده ایلخانی

• بی‌بی مریم در کنار شش برادر و دوازده خواهر ناتنی در خانه ایلخانی زندگی می‌کرد.

• چهل روز پس از تولد، پدرش او را نامزد علیقلی خان، پسر محمدعلی خان چهارلنگ، کرد.

• علیقلی خان از طایفه محمودصالح شاخه چهارلنگ بختیاری بود و پدرش محمدعلی خان از خوانین بزرگ چهارلنگ بود که سال‌ها با دولت قاجار مبارزه کرده بود.

• جد آنان، علی مردان خان، در زمان افشاریه ادعای سلطنت داشت و با کریم خان زند جنگید.

---

۳. کشته شدن پدر و آغاز دوران سخت

• بی‌بی مریم حدوداً نه ساله بود که پدرش حسینقلی خان ایلخانی به دستور ناصرالدین شاه و توسط ظل‌السلطان در ۲۷ رجب ۱۲۹۹ هـ.ق به قتل رسید.

• پس از قتل پدر، دوران سختی و بدبختی برای خانواده ایلخانی، به‌ویژه بی‌بی مریم کوچک، آغاز شد.

---

۴. بازگشت خوشبختی و ازدواج اجباری

• هفت سال بعد، با آزاد شدن برادر بزرگ بی‌بی مریم، اسفندیارخان سرداراسعد، از زندان ظل‌السلطان، خانواده ایلخانی دوباره به خوشبختی و قدرت رسیدند.

• در این زمان، مقدمات ازدواج بی‌بی مریم با علیقلی خان چهارلنگ فراهم شد.

• بی‌بی مریم در خاطرات خود نوشته است که هیچ تمایلی به این ازدواج نداشت و از برادرانش اصرار بر طلاق می‌کرد، اما علیقلی خان حاضر به صرف‌نظر کردن از او نشد.

• سرانجام، بی‌بی مریم در سن پانزده سالگی با علیقلی خان چهل‌ساله که چندین زن و فرزند داشت، ازدواج کرد.

---

۵. زندگی با علیقلی خان و مرگ او

• بی‌بی مریم به مدت چهار سال و شش ماه همسر علیقلی خان بود و در این مدت نفوذ زیادی بر شوهرش داشت و قدرت بسیاری در میان چهارلنگ‌ها به دست آورد.

• علیقلی خان به مرگ طبیعی یا به گفته بی‌بی مریم، توسط سم برادرش درگذشت.

• بی‌بی مریم از علیقلی خان سه پسر داشت که یکی در کودکی درگذشت و دو پسر دیگرش، علی مردان خان و محمدعلی خان، بعدها در زمان رضاشاه علیه دولت مرکزی قیام کردند و نام خود را در تاریخ ثبت کردند.

---

۶. بازگشت به خانواده و ازدواج دوم

• پس از مرگ شوهر، بی‌بی مریم نزد برادران و مادرش بازگشت و حاضر به ازدواج مجدد با چهارلنگ‌ها نشد.

• پس از مدتی، فتح‌الله خان ضیغم‌السلطنه (سردار ارشد بعدی)، پسر عموی مرحومش مصطفی قلی خان، از او خواستگاری کرد.

• بی‌بی مریم که عموزاده خود را خوب می‌شناخت، حاضر به ازدواج با او نبود، اما تحت فشار برادران و اصرار فتح‌الله خان، با اکراه با او ازدواج کرد.

• فتح‌الله خان فردی بوالهوس و بی‌عفت بود و بی‌بی مریم در خاطرات خود از فساد اخلاقی و بی‌شخصیتی او سخن گفته است.

---

۷. جدایی از فتح‌الله خان

• فتح‌الله خان زنان و فرزندان شرعی و املاک ارثی خود را در چهارمحال و بختیاری رها کرده و در اصفهان به نوکری ظل‌السلطان و گذراندن وقت با دلبرانش مشغول بود.

• برادران بی‌بی مریم سعی کردند املاک فتح‌الله خان را تصاحب کنند، اما بی‌بی مریم با قدرت از حقوق شوهرش دفاع کرد و حتی تا پای زد و خورد با برادرانش پیش رفت.

• بی‌بی مریم از بی‌عفتی و بی‌غیرتی شوهرش خسته شد و خواستار طلاق گردید، اما برادرانش گرفتن طلاق را جایز ندانستند.

• سرانجام، بی‌بی مریم در سن سی‌سالگی بدون اخذ طلاق از فتح‌الله خان جدا شد و طبق توافقی، بر سر املاک شوهرش ماند و به تربیت پسرش مشغول شد.

---

۸. مبارزات بی‌بی مریم در جنگ جهانی اول

• بی‌بی مریم در جنگ جهانی اول به همراه خوانین بختیاری مانند ابراهیم خان ضرغام‌السلطنه و پسرش ابوالقاسم خان بختیاری، سردار معظم، سردار صولت و دیگران، جانب آلمان‌ها را گرفت.

• برخلاف برخی خوانین بختیاری مانند سردار محتشم، سردار ظفر و سردار جنگ که از متفقین حمایت کردند، بی‌بی مریم اسلحه به دست گرفت و با انگلیسی‌ها و روس‌ها جنگید.

• او معتقد بود که با کمک متحدین، به‌ویژه آلمان، می‌توان به منافع روسیه و انگلیس ضربه زد و آن‌ها را از ایران اخراج کرد.

---

۹. رهبری سربازان آلمانی و نجات کاردرف

• بی‌بی مریم رهبری گروهی از سربازان آلمانی را در خاک بختیاری بر عهده گرفت.

• او کاردرف شارژدافر سابق آلمان و همراهانش را به مدت بیش از یک ماه در خانه خود در سروشجان پناه داد و از آن‌ها پذیرایی کرد.

• سربازان روسی و عوامل ایرانی آن‌ها خانه و اموال بی‌بی مریم در اصفهان را غارت کردند، اما او دست از مبارزه با انگلیسی‌ها و روس‌ها برنداشت.

• پس از شکست در جنگ‌های نزدیک اصفهان، بی‌بی مریم وسائل سفر کاردرف و همراهانش را به خاک عثمانی فراهم کرد تا از دست روس‌ها نجات یابند.

---

۱۰. تقدیر امپراتور آلمان و شهرت به سردار مریم

• کاردرف ماجرای حمایت بی‌بی مریم از آلمان‌ها را برای ویلهلم دوم، امپراتور آلمان، شرح داد.

• امپراتور به پاس قدردانی، تمثال میناکاری و الماس‌نشان خود را برای بی‌بی مریم فرستاد.

• از آن پس، بی‌بی مریم به دلیل شجاعت بی‌نظیرش در مقابل اشغالگران و دریافت هدایای امپراتور آلمان، به “سردار مریم” مشهور شد.

---

۱۱. ادامه مبارزات و میزبانی از مصدق

• بی‌بی مریم در جریان قرارداد ۱۹۱۹ و کودتای ۱۲۹۹ به مبارزه با انگلیسی‌ها ادامه داد.

• دکتر محمد مصدق، حاکم فارس، پس از مخالفت با کودتا و عزل از اصفهان، راهی بختیاری شد و مدتی مهمان سردار مریم بود.

---

۱۲. پایان زندگی

• بی‌بی مریم بختیاری در سال ۱۳۱۶ هـ.ش، سه سال پس از شهادت فرزندش علی مردان خان به دستور رضاشاه، در اصفهان درگذشت.