اعتقاد به توحید، معاد و سایر اصول و فروع دین در بختیاری:

اعتقاد به توحید، معاد و سایر اصول و فروع دین در بختیاری:میان سیاحان اروپایی که از خود سفرنامه به یادگار گذاشته اند اختلاف نظر و تناقض گویی بسیاری وجود دارد.

بعضی از آنان از اعتقاد سخت و راسخ بختیاری ها به مبانی مذهبی سخن می گویند و درعوض بعضی دیگر از بی اعتقادی بختیاری ها به اموری چون توحید، معاد وغیره سخن رانده اند.«کرزن» انگلیسی که در سال ۱۸۹۲م مطابق با ۱۳۰۹ و ۱۳۱۰ هـ. ق از ایران دیدار کرده است معتقد است که: «بختیاری ها عقیده ی ساده ی خاصی دارند، به خداوند و وحدانیت او و به بهشت و دوزخ و همچنین به روز قیامت و آخرت معتقد هستند.»

«هنری لایارد» سیاح انگلیسی که در اواخر سال ۱۸۴۰م/۱۲۵۶ هـ.ق در میان ایل بختیاری بوده و به علت طولانی بودن مدت همزیستی با بختیاری ها اطلاعات دقیقی درباره ی آنان داشت، به هنگام ملاقات محمدتقی خان در زندان معتمدالدوله، از اظهارات اودرباره ی بزرگی خداوند وتسلیم بودن به مشیت الهی سخن می گوید.

«هانری رنه دالمانی» فرانسوی که درسال ۱۳۲۵ هـ.ق از چهارمحال وبختیاری دیدار نمود درباره ی اعتقاد مذهبی بختیاری ها می نویسد:«بختیاری ها بدان گونه که شهرت دارد نسبت به دین و مذهب بی اعتنا نیستند… این عده، بی آنکه از عقاید روشنی در باره ی دین و ایمان برخوردار باشند، به تناسب درک خود، راجع به بهشت و دوزخ و روز رستاخیز و زندگانی بعد از مرگ عقایدی دارند.

 

آنان به وجود خدا و یکتایی او ایمان دارند، اما خدای آنان تجسم انسانی قضا و قدری کور است که سرنوشت آدمها را رقم میزند. به عقیده ی این عده روح آدمی بر حسب آنکه در این دنیا ثوابکار بوده باشد یا گناهکار، به بهشت یا دوزخ می رود… بختیاری ها برای هر یک از پیامبران و امامان جایگاهی قائلند و ناگفته پیداست که در این رده بندی محمد(ص) و علی(ع) در صف اوّل قرار دارند.

 در نظر آنان موسـی قـانون گــذاری بزرگ و عیسـی شفـاگری والا مقام است.» بر خـلاف این عــدّه، دیگر سـیاحــان اروپایـی از بـی اعتقادی بختیاری ها به مبانی مذهبی سخن می گویند.

 

«بارون دوبد» روسی که درسال ۴۱م/۱۲۵۷هـ.ق از گرمسیر بختیاری دیدن کرد در این خصوص می نویسد:«این طوایف خشن علی الظاهر از کیش محمدی پیروی می کنند و مانند سایر ایرانیان مذهب شیعه دارند اما احتمالاً به جز تعداد قلیلی از رؤسایشان، بر حسب ظاهر بخش اعظم آنان در مقایسه با عموم طوایف دیگر صحراگرد ایران نسبت به شعائر دینی بی تفاوت و یا حتی بی خبرند.»

 

«هنری راولینسون» انگلیسی نیز که همزمان با لایارد و دوبد در گرمسیر بختیاری حضور یافته است، در خصوص اعتقادات مذهبی بختیاری ها براین نظر است که آنها با آنکه از نظر مذهبی مسلمان هستند، چندان به امر دینی توجهی ندارند.

«الیزابت مکبن روز» که در سال ۱۹۰۹م/۱۳۲۷هـ.ق از سردسیر بختیاری دیدار به عمل آورد عقیده ای مشابه اینان داشته و اظهار می دارد:«بختیاری ها چندان به توحید و مذهب پای بند نیستند، به خصوص اینگونه اعتقادات بین زنهای جوان و طبقه ی عام و بی سواد بیشتر دیده می شود. آنها می گویندممکن است بهشت و جهنم در آینده در انتظارمان باشد، چه کسی می تواند به این حرفها اعتماد داشته باشد. »