اروپایی ها و آمریکایی ها در میان بختیاری ها
آلن ترات:
«آلن چارلز ترات» در سالهای جنگ جهانی دوم رییس سرویس اطلاعاتی انگلیس در ایران بود
که با پوشش و عنوان کاردار سفارت بریتانیا در تهران عمل می کرد. وی از برجسته ترین اعضای
کادر سفارت انگلیس در تهران بود که از تجربه و دانش بالایی برخوردار بوده و هر کس را در اولین
برخورد تحت تأثیر قرار می داد. او نه تنها یک زبان شناس بسیار عالی بود بلکه در زمینه های موسیقی،
مسلئل ریاضی، تاریخ طبیعی و حتی پرنده شناسی تخصص داشت. ترات به عرف و عادات ایرانیان
آشنایی کامل داشت و بر ادبیات فارسی مسلط بود. او ضرب المثل ها و ادبیات نغز فارسی را کاملاً به
موقع و بجا استفاده می نمود. مثلاً در پاسخ کسی که گفته بود انگلیسی ها با ایران خوب معامله نمی کنند بلافاصله گفت
گر بماندیم زنده بردوزیم جامه ای کز فراق چاک شده او به خوراک های ایرانی علاقه نشان می داد و در محافل و مجالس شرکت می کرد. با طبقات مختلف
مردم تماس می گرفت و در صحبت های خود همیشه به کمک هایی که انگلستان پس از جنگ به ایران
خواهد کرد اشاره می نمود. ترات در تمام مدت جنگ جهانی دوم در سفارت انگلیس خدمت کرده و
دست راست«بولارد» سفیر انگلستان در ایران بود.
او ایران و ایرانی ها را می شناخت و در برخی از آنان نفوذ یافته بود. شرکت نفت ایران و انگلیس
بعضی تحریکات خود را از طریق او در ایران انجام می داد ترات در جریان آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی
، بازگرداندن سیدضیاءالدین طباطبایی از فلسطین به ایران و اغتشاش جنوب ایران در سال ۱۳۲۴هـ.ش نقش
اساسی ایفا نمود که در اینجا نقش وی در شورش جنوب و آشنایی با بختیاری ها تشریح می شود. همزمان باشعله
ورشدن غائله ی آذربایجان وکردستان، درسال۱۹۴۵م/ ۱۳۲۴هـ.ش ترات به عنوان سرکنسول انگلیس در خوزستان
و فارس روانه ی جنوب ایران گردید.
او در حالی که ستاد عملیات خود را در اهواز مستقر کرده بود، به وسیله ی مأمورین خود در سراسر جنوب دست به
فعالیت شدیدی زد. وی با کمک شیوخ وابسته ی عرب «اتحادیه ی عرب خوزستان» را تشکیل داد. اتحادیه ای که
نمایندگان آن در دیدار با مقامات عراقی خواستار جدایی از ایران و پیوستن به عراق شدند. وی همزمان«نهضت جنوب»
را در فارس طراحی کرده و به تشویق و تحریک او سران ایل قشقایی استان فارس را اشغال نمودندترات علاوه بر
عملیات در خوزستان و فارس دست به اقدامات گسترده ای در منطقه ی بختیاری و لرستان زد.
هدف این بود که در صورت موافقت شوروی در آذربایجان و کردستان، انگلیس ها نیز در خوزستان، فارس
و سایر مناطق یک حکومت طرفدار خود تشکیل داده و پس از تصرف تهران به آذربایجان و کردستان حمله نمایند.
ترات بیشتر اطلاعات مربوط به لرستان و بختیاری را از کلنل«فلیچر» که اغلب وقت خود را بین عشایر
لر و بختیاری به اسب سواری و الاغ سواری می گذرانید، کسب می کرد. فلیچر کارمند سفارت انگلیس
در کرمانشاه بود که کلیه دستورات را از ترات گرفته و گزارش عملیات خود را به وی ارائه می داد. یکی از
رهبران طرح شورش جنوب در بختیاری«ابوالقاسم خان بختیاری» فرزند«لطفعلی خان امیر مفخم» بود.
در نامه ای که هرمز احمدی فرماندار وقت بروجرد و یکی از اعضای شورش به ابوالقاسم خان نوشت، نقش
حقیقی ترات روشن تر گردید. او به خان بختیاری نوشت:«آقای ترات قونسول انگلستان به بختیاری تشریف
می آورند، خواهش می کنم از ایشان پذیرایی کرده و از هیچگونه مهربانی دریغ نفرمایید.
این نامه در زمانی نوشته شد که ترات مدتی را در بروجرد اقامت نموده و از پذیرایی گرم فرماندار بروجرد
بهره برده بود. در بروجرد ترات هر چه لازم داشت بلافاصله در اختیارش قرار گرفت و باغی را که در آن
سکونت نموده بود در مدتی کوتاه به انواع امکانات چون برق، بی سیم، تلفن و غیره مجهز نمودند. مطابق نوشته ی
قوام السلطنه نقشه ی تجزیه ی جنوب با جلب نظر شخص ترات انجام شد ه و طراحان شورش قرار بوده است روز
معینی در زیر درختی در سرزمین بختیاری که درختی مشخص بوده و در محلی دور افتاده واقع شده بود، با هم
ملاقات کرده و تصمیم نهایی را برای حمله اتخاذ کنند. برای انجام همین منظور بود که ترات از اهواز به بروجرد
رفته و چند روزی مهمان هرمز احمدی بوده است و از آنجا قرار بوده است به بختیاری رفته تا همه ی اعضای نقشه
را در یک مجلس ملاقات کرده و وظایفشان را تک به تک به آنها گوشزد نماید در پی اغتشاشات جنوب، دولت شوروی
که در نتیجه ی اقدامات ترات اقتدار و نفوذ خود را در آذربایجان و کردستان از دست داد، شدیداً به خشم آمد.
سرویس جاسوسی شوروی در راستای انتقام گیری به طور وسیع به افشای چهره ی ترات دست زده و او را به
عنوان عامل شورش جنوب معرفی نمود. بدین خاطر دولت قوام دیگر سکوت را جایز ندانسته و توسط سفیر
خود در لندن رسماً از تحریکات ترات در ایالات جنوب شکایت نمود. لذا پس از این افشاگری ها، ترات که دیگر
مأمور اطلاعاتی سوخته ای بیش نبود مجبور به ترک ایران شد
دیدگاهتان را بنویسید